Karagöz-Hacivat gölge oyunu değildir!

Meltem TV.’de büyük bir ilgiyle izlenen yapımcılığını ve sunuculuğunu Raif Akyüz’ün yaptığı “Sanatçı” programının bu haftaki konuğu ünlü sanatçı Alpay Ekler oldu.
Sanatçı programının başarılı sunucu Raif Akyüz programda “Karagöz” oyunu gölge oyunu mudur? Sorusuna ünlü sanatçı Alpay Ekler açıklayıcı bilgilerle cevap verdi.
Alpay Ekler “Karagöz rengarenk resimlerin beyaz perdeye yansıtılmasıdır. Bir de siyah, silüet kuklalar vardır. Endonezya, Mısır, Avrupa oyunları bu nedenle gölge oyunudur. Çünkü onlar herhangi bir nesnenin ışık almayan yönündeki karanlık alan mantığı ile yapılan şekillerdir. Fakat apaçık gözle görüldüğü gibi Karagöz rengarenktir. Tabi ,bir galat-ı Meşhur, bir alışılagelmiş terminoloji olarak anlatımlarda kullanılmasına sözüm olmaz. Lakin mesele Karagöz’ün tekniği ve bu tekniğin tanımı ise Karagöz Gölge oyunu değildir. Karagöz gölge oyunu ise, sinema da bir gölge oyunudur. Böyle denebilir mi?” dedi.

Açıklamalarına devam eden Alpay Ekler “Neden çoklukla böyle kullanıyoruz? Çünkü bu konuda ilk akademik çalışmalar Avrupa kaynaklıdır. Özellikle Macar ve Alman şarkiyatçılar Karagöz’ü gördüklerinde, onu sınıflandırmak istediklerinde kendilerinde bulunan biçimin adıyla tanımlamışlardır. Fakat bu on dokuzuncu yüzyıl yayınlarında, gölge oyunu ve Karagöz arasındaki farkı da anlatmışlar ve başka bir tanım bulamadıklarından bu terminolojiyi kullandıklarını itiraf etmiştirler. Karagöz kuklalarına biz tasvir deriz. Tasvir resim demektir. Yine batı kaynaklı tanım olarak tasvir yerine figür diyenlerin sayısı da maalesef epeyce fazlalaşmaktadır.” diyerek ifade etti.
Raif Akyüz’ün Karagöz oyunlarına neden bu kadar ilgilisiniz sorusuna Alpay Ekler “Konuyu neden önemsiyorum, çünkü bir kültürü, bir sanatı ancak doğru tanımlarsak onun geçmiş birikimini de, tekniğini de, günümüzde nasıl biçimlendireceğimizi de, geleceğe nasıl bir vizyonla taşıyacağımıza da doğru tanımlar koyar ve doğru yol haritası belirleriz. Bu bağlamda bugüne kadar çoğunlukla batılılar tarafından yapılan ya da bu çalışmalara dayanarak yapılan çalışmaları gözden geçirmek gerekmektedir. Karagöz’ün tarihine Karagöz gölge oyunu değildir, bir resim yansıtma oyunudur dediğinizde dahi, bu tezlerin çoğunun geçerliliği kalmaz. Her şeyden önce bize ait bir kültürel unsuru biz tanımlamalıyız. Başkalarının tanımlamaları içine sıkışmamalıyız.” diyerek cevap verdi.